گردشگری سلامت، شاخه‌ای جدید و پردرآمد در صنعت گردشگری
اکوتوریسم ، توریسم ورزشی، توریسم مذهبی و دینی، توریسم حادثه‌جویی، توریسم سفر به روستاها، توریسم سلامت، توریسم درمانی و… از جمله شاخه های مختلف این صنعت است.
گردشگری سلامت به عنوانی یکی از بزرگترین صنایع گردشگری حاصل از به هم پیوستن دو صنعت پر درآمد سفر و پزشکی در جهان است که کشور ما با دارا بودن سابقه طولانی در پزشکی و طب سنتی می تواند به جایگاه قابل قبولی در این زمینه دست یابد.
بر اساس تعریف های سازمان جهانی جهانگردی یکی از اهدافی که می تواند گردشگر را برانگیزد تا عزم سفر کند، مسافرت برای کسب سلامتی است. چیزی که از آن به گردشگری سلامت تعبیر می کنند.
در حقیقت گردشگری سلامت، نوعی از گردشگری است که به منظور حفظ، بهبود و حصول مجدد سلامت جسمی و ذهنی فرد به مدتی بیشتر از ۲۴ ساعت و کمتر از یک سال صورت می گیرد. به این ترتیب یک توریست سلامت با مسافرت از محل دائم زندگی خود می تواند از خدمات درمانی مقصد استفاده کند تا سلامت جسمی و روحی اش را به دست بیاورد.
نوعی از گردشگری که این روزها در ایران رواج پیدا کرده و توریست های زیادی را از کشورهای منطقه برای بهره مندی از خدمات پزشکی و درمانی ایران به کشورمان می کشاند.
از دهه ۱۹۹۰ گردشگری سلامت در سطح دنیا به دلایل متعددی همچون جهانی شدن وآزاد سازی تجارت درحوزه خدمات سلامت،تغییرات نرخ ارز در اقتصاد ،ارتقاء و بهبود کیفی تجهیزات پزشکی،ظهور و گسترش اینترنت و پیشرفت فناوری اطلاعات، مسن تر شدن جمعیت، اقتضائات سیستم خدمات بهداشتی رو به افزایش رفت.
جالب است بدانیم توریسم سلامت در ایران به سال ۸۲ باز می گردد که برای اولین بار توریسم درمانی در گردشگری ایران از سوی وزارت بهداشت مورد توجه قرار گرفت؛ البته وزارت بهداشت بیشتر با هدف اشتغالزایی برای دانش‌آموختگان پزشکی به این مبحث پرداخت و نه رونق توریسم درمانی. اما کم کم از سال ۸۳ و درست پس از ادغام سازمان میراث فرهنگی و سازمان ایرانگردی و جهانگردی توریسم درمانی به صورت مستقل در ایران ایجاد شد و مورد توجه بیشتری قرار گرفت.
ارزان بودن قیمت تمام شده درمان به گونه ای که در اکثر مواقع هزینه درمان در ایران نسبت به اروپا ۱۰ به ۱ است، کیفیت بالای تجهیزات پزشکی و همچنین حاذق بودن پزشکان از جمله عوامل مهم جذب بیماران خارجی به سمت بهداشت و درمان ایران است ولی به دلیل نوپا بودن آن تاکنون شرکت‌های تخصصی در این زمینه شکل نگرفته‌اند و در بعضی از دفاتر خدمات گردشگری بخشی به این موضوع اختصاص داده شده است.
سامان دهی این بیماران در داخل کشور موضوعی است که تنها بر عهده وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی نیست بلکه همکاری های چند بخشی سازمان های مربوطه از جمله سازمان گردشگری،ناجا و وزارت خارجه را می طلبد.
از سوی دیگر برخی از بیماران خارجی به دلیل نبود سامانه مشخصی برای ارایه خدمات بهتر همچون اسکان آنان و همراهانشان به دام دلالانی می افتند که متاسفانه این افراد از این موقعیت نهایت استفاده را خواهند برد و در پاره ای از اوقات به وجهه کشور نیز خدشه وارد می شود.
توریسم درمانی در بسیاری از کشورها نقش مهمی در ارزآوری دارد اما در ایران این صنعت جایگاه خود را باز نیافته و گام‌های نخستین را طی می‌کند.
امید است که با گذشت زمان توریسم درمانی در صنعت گردشگری کشورمان جایگاه خود را پیدا کند.
گردشگری پزشکی یا توریسم پزشکی شاخه‌ای از گردشگری سلامت است که در آن شخص از کشوری پیشرفته به سایر نقاط دنیا سفر می‌کند تا از خدمات پزشکی کشور مقصد در مراکز درمانی بهره‌مند شود. در اغلب موارد، هدف از توریسم پزشکی بهره‌مندی از قیمت پایین خدمات پزشکی یا دریافت سریع‌تر خدمات در سایر نقاط دنیاست.
توریسم پزشکی با سفرهای معمولی پزشکی متفاوت است. در سفرهای معمول، شخص از کشوری کمتر توسعه یافته برای دریافت خدمات پزشکی به کشورهای پیشرفته می‌رود و دلیل آن نبود خدمات مشابه در کشورش است. در حالی که در توریسم پزشکی خدمات مشابه ارائه می‌شود ولی توریست کشور دیگر را ترجیح می‌دهد.[۱]
خدمات ارائه شده در توریسم پزشکی متفاوت و بستگی به انتخاب گردشگر دارد. از خدمات بیسیک و ساده دندان پزشکی تا عمل جراحی‌های پیشرفته همچون تعویض زانو، جراحی قلب یا جراحی‌های زیبایی قابل ارائه بوده و محدودیتی نیست.