عائد صله : ضمیر غایبی است که از نظر جنس وعدد باموصول مطابقت دارد گاهی درجمله ذکر می گردد وگاهی از آن حذف می شود . مانند : هوالذی ارسل رسوله بالهدی .( رسوله عائد : مذکور )
اللهم وفقنا لما تحب وترضی .( تحبه وترضاه : عائد محذوف )
عیِّن عائد الصله محذوفاً:
۱) نحفظ کثیراً من الأحادیت النبویّه الّتی ترشدنا إِلی الصراط المستقیم!
۲) یُمیت الله کلّ ما هو یخلق فی السماوات و الأرض!
۳) نحن من نحبّ مساعده الآخرین فی کلّ الاوقات!
۴) هو الّذی جاهد فی الحیاه حقّ الجهاد!
پاسخ: گزینهی «۲»
در این گزینه، «ما» اسم موصول عام یا مشترک، جملهی «هو یخلق فی … » جملهی صله است اما ضمیری که با موصول مطابقت کند در آن وجود ندارد؛ پس میگوییم عائد صله محذوف است! (اصل جملهی صله قبل از حذف ضمیر عائد اینگونه بوده است: هو یخلقه فی …)
نکته: اگر در جملهی صله، فعل متعدی بهکار رفته باشد اما مفعولبه این فعل در جمله موجود نباشد، در مییابیم که عائد صله حذف شده است. در مثال فوق، «یخلق» فعلی متعدی است که مفعولبه آن در جمله ذکر نشده است، لذا پی میبریم که مفعولبه آن ضمیر متصلی بوده که عائد صله بوده و از جمله حذف شده است.
تشریح گزینههای دیگر:
در گزینهی «۱»: «الّتی» اسم موصول، جملهی «ترشدنا إِلی … » صله و ضمیر مستتر «هی» در فعل «ترشدنا» عائد صله است.
گزینهی «۳»: «مَن» اسم موصول، جملهی «نحبّ مساعده…» صله و ضمیر مستتر «نحن» در فعل «نحبّ» عائد صله است.
گزینهی «۴»: «الّذی» اسم موصول، جملهی «جاهد فی الحیاه…» صله و ضمیر مستتر «هو» در فعل «جاهد» عائد صله است
ضمیر عائد صله چیست قواعد موصول در زبان عربی – توضیح ضمیر عائد صله