پسرم بددهن است / دخترم بد دهن است / با بددهنی فرزندانمان چطور برخورد کنیم؟
دکتر سلام/ با بچهها حرف بد را ممکن است در مهد کودک و مدرسه یاد بگیرند، از زبان آشنا و فامیل بشنوند یا در فیلم و کارتون به گوششان بخورد؛ اما از همه اینها بدتر وقتی است که فرزندتان حرف بد را در خانه و از شما یاد میگیرد.
چرا که رفتار شما حرف بد زدن را تأیید میکند؛ بنابراین حتی ممکن است فرزندتان بهعلت عصبانی نکردن شما و تنبیه نشدنش، در خانه رفتار مودبانهای داشتهباشد؛ ولی در غیاب شما به بدزبانیاش ادامه بدهد.بچهها کی، چطور و کجا حرف بد زدن را یاد میگیرند؟ چطور میشود از این اتفاق جلوگیری کرد؟ بهترین واکنش دربرابر بدزبانی بچهها چیست؟
۱- بچهها همانطور که هر چیز دیگری را میآموزند، یاد خواهندگرفت که کلمات قدرتمند هستند و بعضی کلمهها از بقیه قویترند و باز همانطور که بچهها همه دانستهها و کشفیاتشان را بررسی و ارزیابی میکنند، کلمات را هم آزمایش میکنند.از طرف دیگر بچههای کم سنوسال، هرچیزی را که میشنوند، حتی وقتی معنیاش را نمیدانند، تکرار میکنند. بنابراین اگر فرزندتان کوچک است و بدون دانستن معنای کلمهای زشت، آن را به تقلید از دیگری گفتهاست، فقط بگویید: «آدمها نباید چنین کلماتی را بهکار ببرند. در عوض میتوانی بگویی …» و کلمه قابل قبول را جایگزین کنید.
۲- واکنش شما موقع شنیدن حرف بد از زبان فرزندتان خیلی مهم است. بعضی از والدین وقتی فرزندشان حرف بدی میزند، نمیتوانند در برابر لحن کودکانه و بامزهاش خودشان را کنترل کنند و نتیجهاش میشود تذکری مخلوط با خنده و عصبانیت! همان یک لبخند کافی است تا فرزندتان فکر کند کار بامزهای انجام دادهاست و بعدا باز هم تکرارش کند. ضمن اینکه اگر فرزندتان آنقدر کمسن است که معنی حرفش را نمیداند، عصبانیت شدید شما هم فایدهای نخواهد داشت.
۳- اگر کودکِ بزرگتری حرف زشت میزند و معنیاش را هم میداند، میتوانید با آرامش بگویید: «این نوع حرف زدن قابل قبول نیست. میدانم آنقدر باهوش هستی که عبارت قابل قبولی بهجای آن پیدا کنی».
۴- بچهها همچنین ممکن است برای تحت تأثیر قرار دادن والدین از حرفهای نامناسب استفاده کنند؛ یعنی گاهی بچهها ترجیح میدهند حرف زشت بزنند و تنبیه بشوند تا اینکه مورد بیتوجهی قرار بگیرند. فرزندتان توجه و محبت کافی در خانه دریافت میکند؟
۵- دقت کنید که فرزندتان این کلمات زشت را از کجا میشنود. یک دوست؟ یکی از اعضای خانواده؟ فیلم و سریال؟ پیدا کردن منشاء این رفتار به اصلاح آن کمک میکند. در یک زمان مناسب با فرزندتان درباره قدرت و معنای کلمات و اینکه چرا مردم به هم ناسزا میگویند، صحبت کنید. جایگزینهای مناسبی به فرزندتان بدهید تا هنگام عصبانیت از آنها استفاده کند.
۶- اگر فرزندتان حرفهای ناپسند را از شخصیتهای کارتونی و سینمایی یاد گرفتهاست، با جملهای کوتاه و باآرامش به او کمک کنید: «من هم این فیلم رو دوست داشتم. هنرپیشهاش هم خیلی خوب بازی میکرد، اما گفتن اون کلمه زشت، ضروری نبود و باعث شد حس بدی نسبت بهش داشتهباشم».
۷- اگر بدزبانی نسبت به شخصی بیرون از خانه اتفاق افتاده، از او عذرخواهی کنید. فرزندتان را بهجای خلوتی ببرید و خصوصی و سریع احساستان را درباره حرفش بیان کنید. از او بپرسید چطور میتواند شرایط را اصلاح کند. اگر نمیداند، دقیقا به او بگویید جمله مناسب چیست. مهم است که فرزندتان متوجه رفتار بدش و احساس شما بشود، اما واضح است که این اصلاح نباید با رفتاری بدتر از جانب شما انجام بشود؛ بنابراین اجازه ندهید عصبانیتتان باعث بیاحترامی و تحقیر فرزندتان شود.