انواع اعراب قواعد :
اعراب به سه دسته کلی تقسیم می شود .
۱- ظاهری (اصلی ، فرعی ) ۲- محلی ۳- تقدیری
اعراب ظاهری : مخصوص کلمات معرب است که علامت اعراب درظاهر آنها مشخص ومعلوم باشد .( العلمُ مفیدٌ (العلم مبتدا به اعراب ظاهری مرفوع مفیدٌ خبر به اعراب ظاهری مرفوع )
اعراب ظاهری خود به دو دسته تقسیم می شود
الف – ظاهری اصلی (لفظی): مخصوص کلمات معرب است که ، حرکات اصلی اعراب (ـــَـًــِــٍـــُــٌ وساکن ــْــ )رادر جای خودش بپذیرد الرجلُ عالمٌ (الرجل مبتدا به اعراب ظاهری اصلی مرفوع وعالم خبر اعراب ظاهری اصلی مرفوع)
ب- ظاهری فرعی (نیابی ) :مخصوص کلمات معرب که بجای حرکات اصلی اعراب یک حرف یا یک حرکت دیگر ، جانشین آنها گردد. موارد اعراب فرعی عبارتند از
۱- اسم مثنی : (انِ) درحالت رفعی و(ینِ) درحالت نصب وجر
مثال الرجلانِ مؤدبانِ مررت علی الرجلینِ رأیت الرجلینِ
مبتدا به اعراب ظاهری فرعی مرفوع / خبر به اعراب فرعی مرفوع مجرور به حرف جر( فرعی) مفعول و منصوب( فرعی )
۲- جمع مذکر سالم : (ونَ) درحالت رفعی و(ینَ) در حالت نصب وجر
المسلمون هادفونَ سلمت علی المومنینَ رأیت المومنینَ
مبتدا مرفوع (فرعی) خبر مرفوع (فرعی) مجرور به حرف جر (فرعی ) مفعول منصوب(فرعی)
تذکر: در موارد ۴و۳ مواردی است که حرکت به جای حرکت دیگر می آید .
۳- جمع مؤنث سالم : فقط در حالت نصب اعراب آن فرعی است یعنی زمانیکه بجای فتحه کسره می گیرد .
رأیت التلمیذاتِ التلمیذاتُ مجتهداتُ. سلمت علی المعلماتِ
مفعول منصوب (فرعی) مبتدا مرفوع (اصلی) مجرور به حرف جر(اصلی)
۴- اسامی غیر منصرف : فقط در حالت جر اعراب آن فرعی است یعنی زمانیکه بجای کسره فتحه می گیرد.
سافرت الی مشهدَ هی فا طمهُ
مجرور به حرف جر (فرعی ) خبر به اعراب اصلی مرفوع
۵- مضارع مرفوع : زمانیکه بجای ضمه (ن) می گیرد (صیغه های ۵ گانه ) اعراب آن فرعی است یذهبان – تذهبان
۶- مضارع منصوب و مجزوم : در صیغه های ۵گانه زمانیکه (ن) آنها حذف می شود اعراب آن فرعی است .تذکر : در مضارع مجزوم زمانیکه حرف عله ناقص حذف می شود اعراب آن نیز فرعی است .
ان یکتبا ( به اعراب فرعی منصوب ) لم ْ یکتبا ( به اعراب فرعی مجزوم
لم یدعُ)مضارع مجزوم به اعراب فرعی مجزوم )
اعراب محلی : مخصوص کلمات مبنی وجمله وشبه جمله ای که نقش پذیر است، که علامت ا عراب درظا هر انها مشخص ومعلوم نیست .
هوَ عالمٌ الرجل خرج من البیتِ التلمیذ فی الصفِّ
مبتدا محلاً مرفوع خبر جمله فعلیه محلا ٌ مرفوع خبراز نوع شبه جمله محلا ً مرفوع
اعراب تقدیری : مخصوص کلمات معرب ، که به دلایلی اعراب آنها ظاهر نمی شود . موارد اعراب تقدیری عبارتند از
۱- اسم مقصور اسمی که به الف ختم می شود و درهرسه حالت رفع ونصب وجر اعراب آن تقدیری است
جاءَ الفتی رأیت الفتی مررت علی الفتی
فاعل مرفوع (تقدیراً) مفعول منصوب( تقدیراً) مجرور به حرف جر (تقدیرا)
۲- اسم منقوص اسمی که به یاء ماقبل مکسور ختم شود : فقط در حالت رفع وجر اعراب آن تقدیری است در حالت نصبی اعراب آن اصلی می باشد . جاء القاضی سلمت علی القاضی رأیت القاضیَ
فاعل مرفوع( تقدیراً) مجرور به حرف جر (تقدیرا) مفعول به اعراب اصلی منصوب
۳- اسمی که به ضمیر (ی) متکلم متصل شود در هر سه حالت نصب وجر ورفع اعراب آن تقدیری است
هذا کتابی رأیت ابی سلمت علی ابی
خبر مرفوع تقدیراً مفعول منصوب تقدیراً تقدیرا مجرور به حرف جر
۴- فعل مضارع مرفوع ناقص در صیغه های ۴گانه اعراب انها تقدیری می باشد وهمچنین مضارع منصوب ناقص در صیغه های ۴گانه زمانیکه به (ی) ختم می شود اعراب آن تقدیری می باشد .یا به عبارت دیگر فعل مضارع نا قص زمانی که به (ی- وْ – ی) ختم شود اعراب آن تقدیری است . یدعو- یرمی- ان یخشی – ان تخشی …..
تذکر ۱: فعل مضارع مرفوع زمانیکه ضمه می گیرد ومضارع منصوب زمانیکه فتحه می گیرد ومضارع مجزوم زمانیکه ساکن می شود ، اعراب آن اصلی است
را گشا بود. ممنون